Skrzydlata artyleria spod znaku Pegaza i Pikującego Orła Afr

W chwili utworzenia pierwszej Wielkiej Jednostki Powietrznodesantowej w Wielkiej Brytanii (1 Dywizji Powietrzno-Desantowej )stało się jasne że będzie potrzeba zapewnienia jej wsparcia artyleryjskiego oraz możliwości obrony przed bronią pancerną przeciwnika. Od samego początku przewidywano dostarczanie ciężkiego sprzętu szybowcami. Wiadomo było również ze sprzęt artyleryjski musi odpowiadać wagą i gabarytami dostępnym szybowcom.
W 1941 na wyposażenie pierwszego Powietrzno-Desantowych Dywizjonu Artylerii Lekkiej (Air Landing LightBattery ) weszły Brytyjskie Haubice Górskie 3,7 in.Pack Howitzer.W roku 1943 na wyposażenie artylerii lekkiej weszły amerykańskie 75 mm Haubice Górskie M1A1 Pack Howitzer doskonale nadające się do transportu szybowcami , lekkie , szybkostrzelne nie wymagające dużej obsługi. Haubice były holowane przez samochody terenowe Willys-Jeep. Desantowane były na pokładach szybowców: amerykańskiego CG-4A Waco (brytyjska nazwa Hadrian) jedna haubica, brytyjskiego Airspeed Horsa Mk.I i Mk.II haubica + Jeep.
Również w roku 1941 utworzono pierwszy Powietrzno-Desantowy Dywizjon Przeciwpancerny (1 Air Landing Anti-Tank Battery który wyposażono w doskonałe 57 mm armaty przeciwpancerne (6 pdr. Anti-Tank Gun) Armaty te pozostały na wyposażeniu jednostek Powietrzno-Desantowych przez całą II Wojnę Światową. Aby mogły spełniać swoja rolę w działaniach desantowych i aby mogły być bez problemów transportowane szybowcami zostały poddane pewnym przeróbkom (min. zmniejszono tarcze ochronne, zmniejszono rozstaw osi lawety, wprowadzono składane ogony lawety) Armata była również holowana przez samochód terenowy Willys Jeep. Desantowana była w ilości 1 armata ( GC-4A-Hadrian) 1 armata + Jeep (Airspeed Horsa Mk.I i Mk.II)
W roku 1944 wzmocniono siłę zwalczania ciężkich czołgów poprzez wyposażenie części baterii przeciwpancernych (Troopów) w świetne angielskie armaty p.panc . 17 pdr. Anti-Tank Gun. Armata była zbyt cieżka aby mogła być przewożona na pokładach szybowców Waco i Horsa więc do ich przewozu używano ciężkich szybowców General Aircraft Limited Hamilcar. Również do ich holowania używano specjalnie zmodyfikowanych na potrzeby wojsk Powietrzno-Desantowych ciągników artyleryjskich Morris Tractor.
W utworzonej w Wielkiej Brytanii 1 Polskiej Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej nie mogło oczywiście zabraknąć artylerii. W jej składzie znajdował się :
Powietrzny Dywizjon Artylerii Lekkiej w składzie dwóch baterii po 4 haubice 75 mm M1A1 Pack Howitzer
Powietrzny Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej w składzie czterech baterii po 4 armaty 6 pdr.A.T. (faktycznie 15 armat)
Chrzest bojowy „skrzydlata artyleria” przeszła już w 1943 w Tunezji gdzie w ramach 1 Brytyjskiej Dywizji Powietrzno-Desantowej walczył 1Air Landing Light Regiment oraz 1 i 2 Air Landing Anti-Tank Battery. Następnie walki 1 Dywizji na Sycylii i w Włoszech.
Od 6 czerwca 1944 w ramach 6 Dywizji Powietrzno-Desantowej w Normandii walczył 53 (Worcestershire Yeomanry) Air Landing Light Regiment oraz 3 Air Landing Anti-Tank Battery RA.
17 wrześniaw ramach operacji „Market-Garden” do walki pod Arnhem wyruszyły razem z 1 Dywizją Powietrzno-Desantową: 1Air Landing Light Regiment oraz 1 i 2 Air Landing Anti-Tank Battery. Tam też w krwawych walkach zostały praktycznie zniszczone. 18 i 19 września w dwóch rzutach na lądowiskach w rejonie Oosterbeek lądował Polski Powietrzny Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej, który w tej bitwie zapisał piękną bojową kartę.
Pod koniec 1944roku w Ardenach ruszyła Niemiecka kontrofensywa., w ramach wsparcia sił amerykańskich do akcji rzucono 6 Brytyjską Dywizję Powietrzno-Desantową razem z: 53 (Worcestershire Yeomanry) Air Landing Light Regiment oraz 3 i 4 Air Landing Anti-Tank Battery.
Te same jednostki walczyły razem ze swoją Dywizją w ramach operacji „Varsity” ( desant 6 Brytyjskiej i 17 Amerykańskiej Dywizji Powietrzno-Desantowych w celu umożliwienia przeprawy przez Ren 21 Brytyjskiej Grupy Armii 24 marca 1945 roku).
Orde de Bataille
1 Brytyjska Dywizja Powietrzno-Desantowa 1944 rok
1 Air Landing Light Regiment RA (Powietrzno-Desantowy Pułk Artylerii Lekkiej)-
3 baterie (Troops) x 8 haubic 75 mm M1A1 Pack Howitzer
1 Air Landing Anti-Tank Battery(Powietrzno-Desantowy Dywizjon Przeciwpancerny)
4 baterie(Troops )4x6 pdr., 2 baterie (Troops) 4x17 pdr.
2 Air Landing Anti-Tank Battery(Powietrzno-Desantowy Dywizjon Przeciwpancerny)
4 baterie(Troops )4x6 pdr., 2 baterie (Troops) 4x17 pdr.
6 Brytyjska Dywizja Powietrzno-Desantowa 1944 rok
53 (Worcestershire Yeomanry) Air Landing Light Regiment RA(Powietrzno-Desantowy Pułk Artylerii Lekkiej)-
3 baterie (Troops) x 8 haubic 75 mm M1A1 Pack Howitzer
3 Air Landing Anti-Tank Battery(Powietrzno-Desantowy Dywizjon Przeciwpancerny)
3 baterie(Troops )4x6 pdr., 1 bateria (Troops) 4x17 pdr.
4 Air Landing Anti-Tank Battery(Powietrzno-Desantowy Dywizjon Przeciwpancerny)
3 baterie(Troops )4x6 pdr., 1 bateria (Troops) 4x17 pdr.
1 Polska Samodzielna Brygada Spadochronowa
Powietrzny Dywizjon Artylerii Lekkiej
2 baterie 4 x 75 mm Pack Howitzer
Powietrzny Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej
3 baterie 4 x 6 pdr., 1 bateria 3x 6 pdr.

Objaśnienia:
Angielskie Polskie
Regiment Pułk
Battery Dywizjon.
Troop Bateria
Section Działon

Tomasz Miłko SRH-PSZ